Chân Phước Giáo Hoàng Gioan Phaolô II tên thật là Karol Józef Wojtyła, sinh ngày 18.05.1920 tại Wadowice, miền nam Ba Lan, cách Kraków 50 cây số.

Là con út trong một gia đình có ba người con, cô chị chết từ khi còn nhỏ. Cha là Karol Wojtyla một cựu sĩ quan trong quân đội, và mẹ là Emilia Kaczorowka, một người có lòng đạo đức sâu sắc, hằng muốn cậu dâng mình cho Chúa.

Cậu là một học sinh xuất sắc và ngoan hiền, hay giúp đỡ bạn bè và rất có tinh thần chung. Năm lên 9 tuổi, cậu đã xưng tội rước lễ lần đầu, và rất siêng năng giúp lễ. Chính năm này, mẹ ngài về với Chúa vì bệnh tim. Năm 1932, người anh là Edmund qua đời. Sau này, trong một giây phút giãi bày tâm sự hiếm hoi, Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã kể lại với André Frossard: "cái chết của anh tôi có thể đã tác động tới tôi sâu sắc hơn cái chết của mẹ, do những hoàn cảnh riêng biệt, tất nhiên là đau thương và do tôi đã lớn hơn".

Thời trung học, Karol Wojtyla đạo diễn nhiều vở kịch được trình diễn trong trường. Cậu cũng thích khiêu vũ và các môn thể thao.

Sau khi học xong trung học tại Wadowice, ngài đã trở thành một sinh viên triết lý và văn chương rất xuất sắc, vừa đồng thời theo học thêm ngành kịch nghệ.

Vào ngày 01.9.1939, khi Đức tấn công Ba Lan mở màn cho Chiến tranh thế giới lần thứ hai, hai cha con Wojtyła quyết định rời khỏi Kraków nhưng ý định không thành.

Tháng 10/1940, ngài vào làm việc trong một nhà máy hóa học ở Solvay ở ngoại ô Kraków. Đây là những kinh nghiệm cho những quan điểm và thái độ với phong trào công nhân và nhân dân lao động sau này.

Ngày 18.02.1941, cha ngài đã qua đời sau một trận ốm nặng. "Ở tuổi 20, tôi đã mất tất cả những người mà tôi yêu quý". Thời gian này, người ta thường thấy ngài nằm xoài ra sàn nhà cầu nguyện, tay dang ngang như hình thánh giá.

Vào mùa thu năm 1942, sau khi bàn hỏi với cha giải tội Figlewicz, Wojtyla đến gặp Đức Giám Mục giáo phận, và trình bày ước nguyện trở thành tu sĩ. Ngài gia nhập Chủng viện Kraków và học chương trình huấn luyện “chui”.

Ngày 6 tháng 8 năm 1944, "Ngày Chủ Nhật đen", hơn 8.000 người đàn ông và các cậu bé đã bị quân đội phát xít bắt giam, rất may mắn Wojtyla đã không nằm trong số đó. Sau sự kiện này, ngài vào ẩn trú trong Tòa Tổng Giám Mục và không tiếp tục làm việc tại Solvay nữa.

Thế chiến thứ hai kết thúc, ngài trở về chủng viện học Thần học.Thời gian này, Karol Wojtyla đệ đơn xin gia nhập dòng khổ tu Camelô nhưng bị Đức TGM giáo phận từ chối.

Linh mục

Dịp Lễ Các Thánh ngày 1 tháng 11 năm 1946, Thầy Karol Wojtyła được thụ phong linh mục. Sau đó không lâu, Hồng y Sapieha gửi ngài qua Roma du học, và ngài đã hoàn thành luận án tiến sĩ thần học về đề tài "Ðức tin qua các tác phẩm của Thánh Gioan Thánh giá" vào năm 1948.

Về lại quê hương, cha Karol Wojtyla được bổ nhiệm làm linh mục phụ tá Niegowic, một giáo xứ hẻo lánh thuộc vùng quê Galicia, cách Kraków 30 dặm. Ngài yêu quý giới trẻ, và cuối tuần rảnh rỗi, ngài còn đến phụ giúp giáo dân những công việc lao động trong nhà.

Tháng 3 năm 1949, ngài được chuyển về làm giáo sư tại Ðại học Kraków và làm tuyên úy cho sinh viên.

Giám mục

Vào ngày 4 tháng 7 năm 1958, ngài được Giáo hoàng Piô XII bổ nhiệm làm Giám mục phụ tá giáo phận Kraków.

Một tháng sau, Giáo hoàng Gioan XXIII lên kế vị, mở ra một kỷ nguyên mới cho Giáo hội Công giáo qua quyết định triệu tập Công đồng Vatican II. Vị tân giám mục 38 tuổi nhận được giấy mời tham dự công đồng. Tại Công Đồng, ngài đã gây ấn tượng sâu sắc đối với hầu hết các thành phần tham dự Công đồng qua những tham luận và ý kiến đóng góp.

Vào ngày 30 tháng 12 năm 1963, Giáo hoàng Phaolô VI đề bạt ngài làm Tổng Giám Mục Kraków. Trong cương vị Tổng giám mục, ngài tham dự Công đồng Vatican II, góp công soạn thảo các tài liệu Tuyên ngôn về tự do tôn giáo (Dignitatis Humanae) và Hiến chế Mục Vụ Giáo hội trong thế giới ngày nay (Gaudium et Spes, Vui mừng và Hy vọng), hai văn bản có tính cách lịch sử và quan trọng nhất của Công đồng này.

Trong năm 1967, Giáo hoàng Phaolô VI tấn phong ngài làm Hồng y. Lễ Giáng Sinh năm 1970, khi tình hình Ba Lan căng thẳng, ngài đã lên tiếng: "Khi người dân bị tổn thương và khổ đau, Giáo hội phải lên tiếng bênh vực không vì bất cứ khuynh hướng chính trị nào ,mà chỉ vì tình yêu và tình liên đới của con cái Thiên Chúa".

Từ năm 1973-1975, ngài về Roma gặp Đức Thánh Cha đến 11 lần, để trao đổi nhiều vấn đề liên quan đến Giáo Hội, đất nước Ba Lan và thế giới. Vào năm 1976, tờ "Thời báo New York" đã xếp ngài vào danh sách 10 người được nhắc tới nhiều nhất như là các ứng cử viên để kế tục Phaolô VI.

Vào tháng 8 năm 1978, sau khi Giáo hoàng Phaolô VI băng hà, ngài đã tham gia Hồng y đoàn chọn Albino Luciani làm Giáo hoàng Gioan Phaolô I. Tiếc thay, chỉ 33 ngày sau khi nhậm chức, Giáo hoàng Gioan Phaolô I qua đời. Vào tháng 10 năm 1978, Hồng y Wojtyła trở về lại Tòa Thánh để bầu Giáo Hoàng mới.

Ngày 14 tháng 10 năm 1978, 111 vị Hồng Y từ khắp thế giới bước vào Cơ Mật Viện để bầu Giáo Hoàng mới.

Ngày 16 tháng 10/1978, sau sáu lần bầu phiếu, Hồng y phó tế Tisserant tuyên bố: "Dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần, Hồng y đoàn đã tín nhiệm Hồng y Karol Wojtyla, Tổng giám mục Kraków, Ba Lan, vào ngôi vị Giáo Hoàng”. Kế vị Gioan Phaolô I, ngài trở thành Giáo hoàng thứ 265, tông hiệu Gioan Phaolô II.

Ngài là vị Giáo hoàng duy nhất người Ba Lan, và là Giáo hoàng đầu tiên không phải người Ý trong gần 500 năm. Ngài đã được tạp chí TIME bình chọn là một trong bốn người có ảnh hưởng lớn nhất thế kỷ 20.

Trong triều đại của mình, Đức Gioan Phaolô II đã thực hiện rất nhiều chuyến tông du đến 129 quốc gia.

Ngài  luôn kêu gọi hòa bình, phản đối chủ nghĩa phát xít, chủ nghĩa cộng sản, chế độ độc tài, chủ nghĩa duy vật, chủ nghĩa tư bản, thuyết tương đối, cực lực chống nạo phá thai và cách thức chết êm dịu.

Ngài rất yêu mến giới trẻ và quan tâm đặc biệt đến Gia Đình.

Ngài can đảm và khiêm tốn xin lỗi về những lỗi lầm của Giáo hội trong quá khứ; là vị Giáo hoàng đầu tiên đứng ra hòa giải với Chính thống giáo Đông phương, Do Thái giáo và Anh giáo.

Ngài có sáng kiến tổ chức những cuộc gặp gỡ, cầu nguyện với các lãnh đạo của các tôn giáo khác như Phật giáo, Khổng giáo, Chính thống giáo Đông phương, Do Thái giáo, Cao Đài và Hồi giáo; là vị Giáo hoàng đầu tiên đến thăm một ngôi đền Hồi giáo ở Syria; và cũng là vị Giáo hoàng đầu tiên đến thăm vùng Thánh Địa Jerusalem.

Ngài qua đời ngày 02.4.2005, sau 26 năm coi sóc Giáo Hội và trong thánh lễ an tang, người ta đã hô lớn:”Hãy phong thánh ngay cho ngài”.

Ngài đã để lại cho Giáo Hội một kho tàng giáo huấn đồ sộ và một bức gương chứng nhân khiêm tốn phục vụ Chúa và con người không mệt mỏi. 

Chính vì vậy, chỉ sau 6 năm ngày ngài về Nhà Cha, Giáo Hội hân hoan vui mừng nâng ngài lên bậc Chân Phước vào ngày 01.5.2011 tới đây. Thánh lễ sẽ cử hành long trọng tại Roma do chính Đức Thánh Cha Benedictô XVI, kế vị ngài.

Jos. Nguyễn Hùng Cường