Có những ngày chúng ta cảm thấy buồn, những ngày mà chúng ta không thể vượt qua được cái mệt mỏi và áp lực trong người, nó làm lòng ta chùng xuống và gây khó khăn trong việc tương giao với người khác. Có bí quyết gì để vượt qua nỗi buồn và có lại nụ cười không? Thánh Tôma Aquinô đưa ra 5 phương thức chống lại nỗi buồn và đem lại hiệu quả không ngờ (Tổng luận Thần Học  I-II q.38).

1.      Phương thức thứ nhất là… cho phép làm điều mình thích. Một thần học gia nổi tiếng đã có trực cảm này bảy thế kỷ trước, “sôcôla chống lại suy nhược”. Điều này hơi có vẻ duy vật một chút, nhưng không ai nỡ từ chối chấm dứt một ngày khó khăn bằng một lon bia. Khó mà bắt bẻ điều này bằng dẫn chứng Phúc Âm, vì Chúa đã tham gia vào các buổi tiệc tùng và lễ hội, trước và sau khi phục sinh Ngài cũng tận hưởng những giây phút vui tươi, tuyệt vời của cuộc sống. Thánh Vịnh cũng có chỗ nói rằng, rượu vang làm tâm hồn con người hân hoan (mặc dù Kinh Thánh cũng rõ ràng lên án những người say sưa).

2.      Phương thức thứ hai là… khóc. Thánh Tôma nói: “Một thương tổn sẽ bị tổn thương nhiều hơn nếu ta giữ nó lại trong lòng, bởi vì tinh thần sẽ bị khuấy động vì nó nhiều hơn: chỉ khi được giải thoát, những gì dồn nén trong tâm hồn được phát tán ra bên ngoài, lúc đó nỗi buồn bên trong sẽ được giảm đi” (I-II q.38 a.2). Sự phiền muộn sẽ nặng nề hơn nếu chúng ta không làm cho nó thoát bớt ra ngoài. Khóc là một cách giải phóng bớt nỗi u sầu làm tê liệt tâm hồn. Chúa Giêsu cũng khóc. ĐTC Phanxicô nói rằng: “Có những sự thật trong cuộc sống chỉ có thể được nhìn thấy với đôi mắt được rửa sạch bằng ‘túi lệ tuôn trào’. Cha mời gọi mỗi người hãy tự hỏi mình: Tôi đã học biết cách khóc chưa?”

3.      Phương cách thứ ba là… chia sẻ nỗi buồn với bạn bè. Ở đây gợi nhớ lại người bạn của Renzo ở Manzoni trong quyển sách The Betrothed. Khi thấy anh cô đơn trong căn nhà hoang bị tàn phá bởi dịch bệnh và đang than khóc cho số phận hẩm hiu của gia đình, anh nói với Renzo: “Điều xảy ra thật kinh khủng, điều mà tôi không tưởng tượng mình sẽ gặp phải trong cuộc sống; điều này sẽ cướp mất đi niềm vui trong cuộc đời còn lại của anh ta. Nhưng nếu nói được với một người bạn thì sẽ đỡ hơn nhiều”. Đây là việc mà chúng ta phải trải nghiệm để hiểu được nó. Khi chúng ta buồn, chúng ta dễ dàng nhìn thấy mọi vật đều có màu xám. Mở lòng ra với một người bạn thân thiết là một liều thuốc giải độc hữu hiệu. Đôi khi chỉ một tin nhắn ngắn ngủi hay một cú điện thoại là đủ để tâm hồn chúng ta lại tràn ngập ánh sáng như xưa.

4.      Phương thức thứ tư chống lại nỗi buồn là… suy ngẫm về chân lý. Việc suy ngẫm bài nói của Thánh Âu Tinh “fulgor veritatis”, sự tuyệt vời của chân lý trong thiên nhiên hay trong những tác phẩm nghệ thuật và âm nhạc, có thể là một sự an ủi hữu hiệu để chống lại cái buồn. Trong một bài phê bình, phát biểu vài ngày sau cái chết của người bạn thân, tại hội nghị chủ đề mạo hiểm trong tác phẩm của Tolkien. Ông bắt đầu như sau: “Nói về những tác phẩm đẹp làm cho người ta quan tâm đến chúng, đối với tôi là một niềm an ủi…”

5.      Phương thức thứ năm mà thánh Âu Tinh đề nghị, có lẽ là một điều mà chúng ta không mong đợi nơi một nhà tư duy cổ. Nhà thần học nói rằng, một phương thức tuyệt vời chống lại nỗi buồn chán là… tắm và đi ngủ. Quan điểm sâu xa của thánh nhân là giảm bớt nỗi đau tinh thần của một người, đôi khi phải là một phương thuốc của toàn thân. Vì khi Thiên Chúa làm người, Ngài đã mặc lấy một thân xác, nên sự chia cắt giữa vật chất và tinh thần không tồn tại trong thế giới của chúng ta nữa.

Một sai lầm phổ biến là đạo Công giáo thường dựa trên việc đối lập giữa linh hồn và thể xác, thể xác bị coi như một gánh nặng hay một cản trở cho đời sống tâm linh. Cái nhìn đúng đắn của nhân học Kitô giáo là một cá nhân con người (gồm thể xác và linh hồn) được ‘nên thánh’ hoàn toàn khi kết hiệp với Thiên Chúa.

Thánh Tôma More nói: “Không ai thấy khác thường khi tìm một bác sĩ chăm sóc thân xác để hướng dẫn một căn bệnh tâm thần. Thân xác và linh hồn gắn chặt với nhau tạo nên một cá nhân con người, và gia tăng bệnh của một phía đôi khi có thể trở thành bệnh của cả hai. Vì thế, tôi khuyên mọi người, khi đối mặt với một căn bệnh thể lý, trước tiên hãy đi xưng tội, và tìm một người hướng dẫn tâm hồn giỏi để có được sức khỏe cho linh hồn của mình. Cũng vậy, với những căn bệnh của phần hồn, ngoài việc đến với thầy thuốc tinh thần, ta nên tìm tới một bác sĩ để được chữa cả bệnh tật về thể chất”.

(St. Thomas Aquinas’ 5 Remedies Against Sadness)