Những phức tạp của đời sống hôn nhân tưởng như không thể hóa giải được nếu không có tình yêu. Nhưng trải qua bao thời đại, tình yêu lại là một trong những đề tài từng gây sóng gió nhất của cuộc sống hôn nhân. Trong hôn nhân, tình yêu đã đem vợ chồng lại với nhau, và tình yêu cũng đã cho họ trăm ngàn đắng cay, chua xót. Trước những vui, buồn của đời sống hôn nhân, nhiều người đã muốn tìm câu trả lời thực của hôn nhân, và thường tự hỏi: “Hôn nhân có phải một cuộc sống thực sự mang lại hạnh phúc không?”

Lịch sử của nhân loại và những giá trị căn bản của hôn nhân về mặt tinh thần, cũng như những bổn phận và trách nhiệm của đời sống này, đã khẳng định rằng trong hôn nhân có những yếu tố của một cuộc sống hạnh phúc. 

Hạnh phúc đó được bắt nguồn và nối tiếp do tình yêu giữa vợ chồng dành cho nhau, do sự trung tín và trách nhiệm về hành động chọn lựa của mình. Dấu chứng hạnh phúc này được tìm thấy qua những kỷ niệm của một thời yêu nhau, qua những háo hức và phập phồng chờ đợi trước ngày cưới, qua những giây phút thần tiên của những ngày đầu cuộc sống hôn nhân. Đặc biệt là qua những tặng phẩm tình yêu tuyệt vời mà vợ chồng trao cho nhau và vì nhau là những đứa con kháu khỉnh, dễ thương giống bố hoặc giống mẹ như đúc. 

Hạnh phúc đó là những tháng năm sống bên nhau với tình yêu chung thủy. Là những giây phút giận hờn, những lần cãi vã, những khóc lóc, những năn nỉ, những thứ tha, những bữa cơm thanh đạm, những buổi chiều vất vả sau khi đi làm về nhìn và gặp lại nhau. Là những buổi tối bên nhau trong giấc ngủ yên hàn. Là những cuối tuần rủ nhau đi xinê hoặc khiêu vũ, gặp gỡ bạn bè. Là những hốt hoảng khi nghe tin chồng hoặc vợ gặp phải tai nạn. Là những nụ cười rạng rỡ khi biết chồng hoặc vợ được thăng chức, được thành công trong một dự tính. 

Hạnh phúc hôn nhân, do đó, phải được hiểu như một phần thưởng tinh thần, và là một niềm vui cao thượng của những cố gắng nhằm thăng hoa cuộc sống hôn nhân giữa hai vợ chồng. Điều này có thể tìm thấy trong những gia đình khi vợ chồng tìm cách thông cảm, chia sẻ và chấp nhận nhau một cách trưởng thành. Trong những giao tiếp thường ngày giữa vợ chồng, họ có thể có nhiều điều không đồng ý với nhau, nhưng họ không thể phủ nhận rằng trong cuộc sống đó, họ đã được nâng đỡ và cảm nhận hạnh phúc từ người chồng hay người vợ biết coi trọng và đề cao những giá trị tinh thần của hôn nhân. Từ tâm thức đạo đức này, mà trước những sóng gió của cuộc đời, những vất vả, những chao đảo, vợ hay chồng họ đã vượt qua, và đã giúp họ vượt qua. 

Niềm vui và hạnh phúc của hôn nhân có thể, nhưng không nhất thiết mua được bằng tiền bạc và danh vọng. Thực tế đã minh chứng rằng nhiều người tuy rất giầu có và thế lực, nhưng họ vẫn không đạt được hạnh phúc trong hôn nhân. Ngược lại, nhiều cặp vợ chồng tuy nghèo khó, nhưng họ sống hạnh phúc với nhau trong suốt cuộc đời hôn nhân của họ. 

Hạnh phúc của hôn nhân cũng không đến từ sắc đẹp, tài nghệ, lãng mạn, đa tình, đa cảm hay những từ ngữ nào mà con người có thể dùng để diễn tả những góc cạnh của cuộc tình. Tự nó những điều này không xấu, nhưng trong ứng dụng thực hành, nếu thiếu trưởng thành, ta vẫn có thể để mình bị cột chặt, chôn bám vào những yếu tố bên ngoài này, và dễ dàng để chúng chi phối hạnh phúc hôn nhân của mình. 

Tóm lại, tình yêu và hạnh phúc hôn nhân là những gì có thật, gần gũi, và luôn luôn quanh quẩn bên ta mỗi ngày trong cuộc sống. Đó cũng là lý do tại sao hai người yêu nhau tìm đến nhau và sống chung với nhau. 

Nếu không nghĩ rằng chồng mình hoặc vợ mình là người yêu tuyệt vời, ai dám can đảm tiến tới hôn nhân với người đó. Hoặc nếu không mơ về một tương lai sáng lạn và hạnh phúc, ai lại chấp nhận bước vào một cuộc phiêu lưu tình cảm như thế?! 

Đã có lần nào trong thinh lặng, và trong tận cùng sự yên tĩnh của tâm hồn, ta hồi tưởng lại cuộc tình của chính ta cách đây 10 năm, 20 năm, 30 năm, hoặc hơn nữa như thế nào không? Lúc đó, ta một thiếu nữ hoặc một thanh niên đến tuổi vào đời. Ta bắt đầu biết yêu và đã cảm thấy thế nào là sự xốn xang của tâm hồn khi lần đầu gặp một chàng trai hoặc một nàng con gái vào một dịp nào đó. Mối tình của ta từ từ triển nở một cách chân thành, tự nhiên với đôi lúc giận hờn, sóng gió, lãng mạn và tình tứ qua những buổi hẹn hò. Và rồi mối tình đó nở hoa, dẫn ta tới cuộc sống hôn nhân như hiện nay. 

Có thể ngày cưới hôm đó, thánh đường, chùa miếu, không có giăng hoa, không hòa nhạc linh đình. Không có những bài hát lâng lâng như nhiều đám cưới hiện nay. Có thể lúc đó cô dâu không được trang điểm lộng lẫy bằng những kỹ thuật trang điểm làm đẹp nữ giới như bây giờ. Nhưng chắc chắn một điều, hôm đó phải là một ngày đẹp nhất của hai người. 

Cũng có thể vì hoàn cảnh ta không có những tuần trăng mật, mà liền sau ngày cưới là những ngày làm việc vất vả. Nhưng tình yêu trong ta vẫn lớn mạnh, hạnh phúc hôn nhân của ta vẫn được duy trì và ngày càng tăng trưởng. Hoa trái của tình yêu đó được kết tụ thành những người con khỏe mạnh, dễ thương và ngoan hiền. 

Bức tranh hôn nhân mà ta muốn vẽ đến đây đã có những nét rõ ràng. Những chấm phá trên cho thấy hôn nhân tuy là một cuộc sống hạnh phúc, nhưng cũng bị ràng buộc, và lệ thuộc nhiều vào quan niệm xã hội của mỗi thời đại. Đặc biệt đối với người Việt Nam từng bị ảnh hưởng và chi phối do nền văn hóa cổ kính nặng màu sắc đạo lý và lễ giáo. 

Mặc dù ảnh hưởng của trào lưu tiến hóa nhân loại đã dẫn đến quan niệm cho rằng cần phải loại bỏ những cổ tục rườm rà, những đè nén vô lý để tìm kiếm và vui hưởng một cuộc sống hôn nhân hạnh phúc đúng với những khao khát của con tim. Nhưng vẫn có những quan niệm đề cao hành động hy sinh, chấp nhận dồn nén những thú vui chính đáng hoặc tình cảm riêng tư, vì thanh danh gia đình hay dòng họ. Vậy hình ảnh của một cuộc hôn nhân lý tưởng và hạnh phúc là như thế nào? 

Cuộc đời không phải là một giấc mơ, dù là giấc mơ thần tiên của hai kẻ yêu nhau trong một cuộc sống lứa đôi. Tính chất thực tế này đòi hỏi con người phải phấn đấu, và phải can trường trước những thử thách. Hạnh phúc của hôn nhân cũng không ngoài định luật trên. Do đó, mới có chuyện nhiều người hôm qua yêu nhau tha thiết, hôm nay ghét bỏ nhau và lôi nhau ra tòa ly dị. Nhiều người vẫn biết ly dị không phải là một giải pháp tốt nhất để giải quyết những khủng hoảng của đời sống hôn nhân, và những mối tình chắp nối rêu rong sau khi ly dị thường là những mối tình mong manh và nhiều sóng gió, nhưng họ vẫn ly dị. Những khảo cứu về đời sống hôn nhân cho biết, tỷ lệ ly dị của những người đã ly dị cao hơn và thường xuyên hơn tỷ lệ những người mới ly dị lần đầu. 

Nhiều người sẽ biện minh và cho rằng, họ ly dị người chồng hoặc người vợ trước vì lúc họ lấy nhau do sức ép của gia đình, vì người vợ đã mang thai trước ngày cưới, hoặc vì tình yêu lúc đó mù quáng. Lý do thiếu trưởng thành có lẽ được nhiều người xử dụng nhất trong những lý do khiến họ ly dị. Nhưng rồi những lần ly dị sau phải giải thích như thế nào? Có thể lại là một cuộc tình mù quáng thứ hai hoặc thứ ba nữa hay không? 

Tình yêu bao giờ cũng có sức thu hút mê hồn của nó, và khi đã bước vào tình trường, không ai có thể tránh được sức hấp dẫn và chi phối ấy. Nhưng yêu không có nghĩa là phóng túng, bừa bãi. Nếu tình yêu được quan niệm như một tặng phẩm cho không biếu không, thì tại sao từ những căn bản hạnh phúc đó, nhiều cặp vợ chồng lại trở thành thù địch, trở thành gánh nặng, và là một cản trở lớn lao cho những tháng ngày hạnh phúc mà nhẽ ra họ có thể và có quyền được vui hưởng. Tại sao nhiều cặp vợ chồng lại phải kết thúc cuộc sống hôn nhân của họ bằng ly dị? 

Tình yêu và hạnh phúc hôn nhân cũng không thể bị cưỡng bách hoặc đè nén. Có nghĩa là không ai có thể dùng quyền bính, tiền bạc, hoặc sức mạnh của mình để bắt người khác phải yêu mình. Và con người tự do không nên dễ dàng để mình bị chi phối bởi những thứ đó. Đó cũng là lý do giải thích tại sao nhiều người sẽ có một cái nhìn ảo giác về cuộc sống này. Họ sẽ coi hôn nhân như một cuộc du hành giữa một miền tiên cảnh, kỳ thú, và để mình bị lạc vào thế giới hưởng thụ, hoặc ích kỷ và hoang tưởng. Ngược lại, có nhiều người luôn luôn coi hôn nhân như một gánh nặng cần phải được vứt bỏ. Một cuộc sống tù ngục, cần được giải thoát. 

Tóm lại, hôn nhân và cuộc sống hôn nhân hạnh phúc không phải là những gì huyền hoặc, viễn mơ, nhưng là một thực tại. Thực tại đó nhiều người và nhiều cặp vợ chồng đã đạt được khi họ bước vào hôn nhân với ý hướng xây dựng, với khả năng chấp nhận cũng như chịu đựng lẫn nhau. Bức tranh hôn nhân đẹp nhất, giá trị nhất là một bức họa trong đó một thanh niên và một thiếu nữ cùng sóng bước bên nhau trên cuộc hành trình kiếm tìm hạnh phúc. Con đường họ đi đôi lúc dẫn vào những chân trời đầy hoa mộng, lãng mạn, và yêu thương tình tứ. Đôi lúc băng qua những sa mạc cô đơn, nóng bỏng, và gai góc. Cũng có lúc nó dẫn họ vượt qua núi, qua đồi, hay đi giữa những vùng thung lũng phì nhiêu có dòng suối mát trong, có hoa thơm, cỏ lạ, có tiếng chim ca, có bướm ong đùa vui. 

Trên cuộc hành trình đó, nhiều khi họ hân hoan, đôi lúc họ hoảng sợ. Có những lúc họ nói cười vui vẻ, và có những lúc họ cãi lẫy, giận hờn. Có những lúc họ quị ngã, và cũng có những lúc họ như chạy, như nhảy. Nhưng trong mọi cảnh ngộ, họ luôn luôn đi bên nhau, hoặc dìu nhau mà bước tới. 

Và sau cùng, con đường đó dẫn họ đến một ngôi nhà nhỏ, ở đó họ cùng nhau vui sống, cùng nhau kể lại những kỷ niệm của những đoạn đường mà họ đã đi qua.