Tháng Tư Bellingham, nơi tôi có một ngôi nhà nhỏ giữa một khu vườn nhỏ, bắt đầu vào xuân. Không gian đầy màu sắc và mùi vị: hoa táo, hoa lê, hoa mận, hoa đào, hoa gì gì cũng nở rộ, có khi ánh nắng ban mai lung linh phấn hoa thơm đến say ngầy ngật. Nhiều người bị dị ứng phải tản cư qua chỗ khác kẻo bị suyễn. Lúc đó đi đứng trong vườn cũng phải hết sức cẩn thận, vì ở những chỗ bất ngờ nhất bỗng nhú lên những nụ hoa – đúng: những nụ hoa nhú thẳng lên từ mặt đất trơ trụi trước đó phủ đầy tuyết, nào hoa Giọt Tuyết trắng nõn, hoa Daffodil vàng tươi, và các hoa đủ màu tím, hồng, lam thuộc họ Thủy Tiên. Mùa xuân vùng Tây Bắc Mỹ này là một thiên đường cho cây cỏ, vì người sống ở đây là những người yêu thiên nhiên. (Người yêu đời sống đô thị thì có sẵn chọn lựa là hai thành phố Vancouver và Seatle cách đó từ một đến hai giờ lái xe).

Cho nên mặc dù Ngày Trái Đất, chính xác là 22/4, nhưng các hoạt động vì môi trường thường diễn ra cả tháng, từ cuối tháng 3 là lúc người ta bày “yard sale”, bán đồ lạc xôn: Sau mấy tháng mùa đông thường đóng kín cửa để giữ hơi ấm lò sưởi trong nhà, giữa tháng Ba trong kỳ nghỉ xuân của các trường học, người ta mở cửa, dọn đồ đạc, và cho phép trẻ con đem những thứ không dùng nữa bày ra sân bán rẻ kiếm tiền túi.

Những người lớn tuổi bắt đầu tổng kết đời mình cũng dọn ra sân nhiều thứ đáng công lùng tìm cho những người ưa sưu tầm đồ cổ hay của hiếm. Để cho người đến mua xôm tụ, cả một khu phố, hay các nhà trên cùng một đoạn đường, rủ nhau bán đồ lạc xôn cùng một ngày, rồi đăng tin lên báo địa phương và dán thông báo khắp nơi công cộng (thư viện, siêu thị…).

Nước Mỹ sản xuất ra nhiều rác nhất thế giới: người ta quen tật xài qua là bỏ, chưa xài cũng bỏ, mua về rồi bỏ. Nên hồi tinh thần ái quốc được Bush bơm lên để đưa lính qua Iraq, ở yard sale trên con đường nhà tôi người ta cắm những tấm bảng hô hào: “Yêu nước chân chính là bớt xả rác – hãy xài lại cái gì còn xài được.”

Nhân Ngày trái Đất các siêu thị máy móc điện tử lớn thông báo nhận lại những đồ hư cũ họ đã bán ra, và người ta khuân tới nào tủ lạnh, tivi, máy tính cũ… chất như núi trong sân bãi. Những thứ này ngày thường đem quăng bậy bạ là bị phạt.

Qua tháng Tư thì sinh viên trường đại học Western Washington cũng theo lệ hằng năm mở lễ hội Ngày Trái Đất: tất cả hoạt động đều ngoài trời, ca múa, diễn thuyết, trò chơi, thi đấu… Nhưng cái hấp dẫn tôi (và nhiều người dân trong vùng) đến lễ hội này là thầy trò khoa nông nghiệp hay môi trường thường bày ra rất nhiều cây giống con, biếu không, lại còn hướng dẫn cách trồng theo phương pháp hữu cơ (organic). Đặc điểm các cây giống này là cây bản địa, nhờ gốc gác tại chỗ, nên thích hợp với điều kiện khí hậu tự nhiên ở địa phương, không đòi hỏi phân bón và nhất là không tiêu tốn nhiều nước tưới. Cuộc vận động trồng các cây bản địa này nhằm chống lại thói ưa đồ ngoại, trồng những thứ cây kiểng cầu kỳ ngoại nhập, đòi hỏi kỹ thuật chăm sóc gây hại môi trường (nhà lồng kiếng chẳng hạn).

Xu hướng là trồng cây ăn được hoặc cây làm cảnh mà ăn được, và lập vườn rau thay vì bải cỏ. Bà Obama đã làm gương lập vườn rau trong sân cỏ Nhà Trắng. Bắt thóp dân Mỹ bây giờ ăn gì cũng sợ ngộ độc hóa chất, nên bà dỗ họ làm vườn để có rau sạch ăn. Dĩ nhiên, nghe vậy thuyết phục hơn nói rằng những bãi cỏ xanh mượt ấy hại môi trường khủng khiếp, cần cải tạo thành vườn cây hay vườn rau.

Hoạt động tưng bừng nhất để hưởng ứng Ngày Trái Đất là cuộc đua “Từ núi tới biển”. Người tham dự đông vô kể, hoàn toàn không dùng nhiên liệu nào ngoài cơ bắp để di chuyển: Cuộc đua bắt đầu từ trên núi trượt băng xuống, rồi lên xe đạp chạy tiếp tới thành phố, rồi chạy bộ ra bờ biển, rồi chèo thuyền độc mộc ra một hòn đảo – khu bảo tồn của một bộ lạc dân bản địa. Cuộc đua thường kéo dài cả ngày kèm theo những hoạt động hội chợ, nông dân đem sản phẩm cây nhà lá vườn ra bán cho du khách gần xa. Chỉ khổ nỗi là trung tâm thành phố ngày đó cấm tất cả các xe hơi. Người ta bèn phát hiện là Ngày Trái Đất còn là ngày đi bộ giữ eo hiệu quả vô cùng.

Lý Lan