AVE MARIA ! KINH KÍNH MỪNG BẰNG THƠ CỦA THI SĨ HÀN MẶC TỬ.
 

TỪ GHỀNH RÁNG NHÌN VỀ TP. QUI NHƠN. Ảnh Internet.

 

Lâu nay tôi ít vào mạng Dũng Lạc. Hôm nay tình cờ thăm viếng tôi mới biết hôm qua 11 tháng 11 là ngày “ sinh nhật trên trời” (dies natalis) (ngày qua đời theo cách nói Công giáo) của thi sĩ Công giáo Hàn Mặc Tử tức ngày 11 tháng 11 năm 1940, một ngày trong tháng Các Đẳng Linh Hồn, tưởng niệm những người quá cố.

Lúc đó tôi còn ở đâu trong “ba ngàn thế giới” của Thi sĩ Hàn Mặc Tử (HMT).

“Huống chi tôi là Thánh-thể kết tinh
Tôi ưa nhìn Bắc đẩu rạng bình minh,
Chiếu cùng hết khắp ba ngàn thế-giới…”

Vì tôi chỉ chào đời vào ngày mồng 9 Tết Nhâm Ngọ, 1942!

Hàn Mặc Tử, một thi sĩ đáng khâm phục trong số các thi sĩ “tiền chiến” và “ tiên tiến” trong phong trào Thơ Mới Việt Nam. Càng đáng yêu hơn khi ông trao cho đời những vần thơ Công giáo mến Chúa, kính Mẹ Maria và thương người.

Cách đây hai năm ngày 3 tháng 9 năm 2008, nhóm yêu thơ Đà Nẵng đã mời nhiều bạn thơ nhiều miền đất nước tập trung về quán của anh chị NĐL, hình như để tưởng niệm sinh nhật lần thứ 96 của thi sĩ HMT (22 tháng 9 năm 1912). Hôm đó, tôi đang ở Sài Gòn nhưng nhận được lời mời, tôi cũng cố đáp chuyến bay đêm cuối cùng để sáng hôm sau có mặt ở Đà Nẵng và được nghe những anh chị em ngoài Công giáo nghĩ gì, nói gì về nhà thơ tài hoa nầy. Rất tiếc tôi không còn nhớ những chi tiết quan trọng trong buổi nói chuyện hôm ấy. Ban tổ chức hứa sẽ cho tài liệu cuộc họp mặt, nhưng… chỉ hứa nên cũng dễ quên vì cuộc sống cơm áo gạo tiền. Cả một buổi sáng, rất nhiều vị đăng đàn và nói rất nhiều cái hay cái đẹp, kể cả “nỗi bất hạnh”, “mệnh bạc” của thi sĩ. Tôi lắng nghe và lắng nghe rất chăm chú từng lời của các diễn giả, khâm phục sự hiểu biết và những nhận xét vô cùng thâm thúy về thơ văn thi sĩ. Cuối cùng, ban tổ chức cho tôi một cơ hội để phát biểu cảm tưởng. Tôi nhớ đại khái: hoàn toàn khâm phục và quý trọng những tình cảm của tất cả các vị dành cho HMT. Chỉ có một điều tôi không “nhất trí” đó là cái nhìn quá bi quan, tuyệt vọng, bạc mệnh, cùng đường của thi sĩ. Đứng về phương diện con người mà xét, cũng như qua những vần thơ đượm máu và nước mắt, hình như thi sĩ bị “đọa đày”, “trời ở không cân” với con người “tài hoa mệnh bạc” nầy.

Ngày họp mặt của những người yêu thơ Hàn Mặc Tử

Nhưng dưới cái nhìn của một người Công giáo, tôi không nghĩ vậy. Qua những gì đã đọc về những ngày cuối đời của thi sĩ, về những vần thơ siêu thoát đã viết, không thể vội xét và đánh giá nội tâm con người qua vài câu chữ bề ngoài. Có thể vào giai đoạn đầu, HMT hy vọng ở y khoa, thuốc men, ở tình người nhưng một khi thấy rằng không còn gì để cậy nương vào thế giới nầy khi “người tình rồi xa, bạn bè rồi quên”, người thân vắng bóng, thi sĩ đã quay về thế giới đức tin.  Như Đức Giêsu Kitô đã cầu xin Chúa Cha “Xin cho con khỏi uống chén đắng nầy”… HMT cũng van xin như thế, cũng tìm phương liệu kế như bất cứ con người nào. Nhưng rồi, khi không còn bám víu vào đâu được nữa, thi sĩ cũng chấp nhận như Chúa Giêsu “nhưng đừng theo ý con, một theo ý cha”. Kể từ giờ phút đó, tuy đau đớn thân xác hoành hành nhưng tâm hồn tràn đầy an bình và hy vọng một “trời mới đất mới" đang đến. Thượng thanh khí và nhiều bài thơ, câu thơ như toát lên niềm vui dâng hiến đó. Bài văn Pháp ngữ cuối cùng viết đêm thứ Tư ngày 24 tháng 10 năm 1940, hai tuần trước khi lìa đời,  kính tặng các nữ tu Phan Sinh truyền giáo, cho thấy một trời yên bình, không chút gì chua xót, phiền não mà vô cùng siêu thoát. Các nữ tu xinh đẹp kia dâng hiến cả cuộc đời cho nhưng con người đau khổ, họ đâu phải là những kẻ cùng đường, “chán đời đi tu", chàng thi sĩ “đồng trinh” Hàn Mạc Tử sẽ dùng tinh huyết đau thương của mình để lại những đứa con tinh thần ngàn đời còn ngưỡng mộ.

Đức tin, đức cậy trông và đức mến của Hàn Mạc Tử vào những giờ phút cuối đời đã vươn cao, bay mãi như cánh chim phượng hoàng cho đến khi “đậu trên triều thiên vạn hào quang”.

Tôi có cảm giác như vậy dù chưa đọc và phân tích hết các bài thơ của HMT để chứng minh cho những gì mình vừa khẳng định.

Tôi xin ghi ra đây một bài thơ tiêu biểu, bài AVE MARIA mà có lẽ chỉ có người em Nguyễn Bá Tín, hơn ai hết có đủ thẩm quyền để bình giải.
 

(Sao lục nguyên bản)

Bài thơ viết vào năm nào trong đời? Tôi chưa tìm được thông tin nhưng có lẽ sau khi HMT đã lâm bệnh nan y vào sau năm 1935.

Ông Nguyễn Bá Tín có nhắc về một tai nạn tắm biển tại vùng biển Sa Kỳ và hình như HMT được cứu sống vì Mẹ Maria hiện ra cứu Anh. Thi sĩ sợ hãi vì sắp chết nhưng tôi không đồng ý HMT sợ hãi vì chiêm ngắm Mẹ. Những ai một lần nhìn thấy Mẹ sẽ không còn quyến luyến gì trên cõi đời như cô Bernadette Soubirous ở Hang Massabielle “Ai thấy Mẹ một lần chỉ mong được chết để được nhìn ngắm lại”. Và báo chí cũng nói nhiều về những người từ cõi chết trở về, không bao giờ sợ chết nữa vì họ biết còn có một đời sau tuyệt diệu hơn cõi trần. Người ta không còn sợ khi biết rõ có đời sống mai hậu hạnh phúc và bình an.

Ông Bá Tín ghi:

“Tình cảm Anh rất bén nhạy. Những xúc động mạnh rất ảnh hưởng đến tình thần Anh. Rõ ràng nhất là những thay đổi tính tình sau tai nạn suýt chết ở bờ biển (nói ở chương II) mà tôi đã được chứng kiến.

Phần sau, người em Nguyễn Bá Tín đã lý giải cho chúng ta những từ, những tình cảm của thi sĩ với Mẹ Maria chẳng hạn hai từ Phượng Trì trong tác phẩm “Hàn Mặc Tử, Anh tôi”.

“Hôm ấy, hai anh em chúng tôi đi xem một cuốn phim Tàu “Hỏa thiêu Hồng Liên Tự”. Nội dung là một câu chuyện kiếm hiệp được dựng lên trong bối cảnh mà vua Càn Long lợi dụng các môn phái võ hiệp để đánh phá ngôi chùa Hồng Liên, một cứ điểm quan trọng nhằm chống lại triều đình Mãn Thanh thời bấy giờ.

Rất may trong cuốn sách viết sau đó : Hàn Mặc Tử trong riêng tư. Ông Nguyễn Bá Tín viết rõ hơn về bài AVE MARIA

Không còn nghi ngờ gì nữa. Bài Ave Maria chính là kinh Kính mừng bằng thơ của HMT.

Qua những phát hiện ấy và những tâm tình yêu mến nồng nàn của thi sĩ với Mẹ Maria, chúng ta không thể nào chấp nhận nhưng ý nghĩ tuyệt vọng, nguyền rủa cuộc đời, chống lại Thiên ý như nhiều người thêu dệt theo trí tưởng tượng qua các bài viết, âm nhạc, sân khấu và điện ảnh.

Thi sĩ HMT bao lần đã nói về tràng hạt Mân Côi trong các bài thơ . Tràng chuỗi của chàng không chỉ dừng lại trên đôi tay. Tình yêu Mẹ của chàng không đọng lại trên lời kinh mà bao la như biển trời bát ngát, như vũ trụ bao la.

Qua những vần thơ tuyệt bút Ave Maria của thi sĩ HMT, tôi có cảm tưởng F. X Nguyễn Trọng Trí có thể có một chỗ đứng sánh ngang với thánh Bênađô (thế kỷ  12). Thánh Grignon de Monfort (thế kỷ 18) và thi sĩ Paul Claudel ( thế kỷ 20 ), Boris Pasternak (Trinh nữ và Biển Đỏ trong Bác sĩ Jivago) về tình yêu đối với Mẹ Maria.
 

THÁNH BÊNAĐÔ  DE CLAIRVAUX

Tuổi trẻ mê lầm cùng với đám bạn chạy theo những “câu thơ tội lỗi” nhưng bệnh tật đã giúp chàng tỉnh ngộ, gột rửa dưới Sông Hằng Ân Phúc Cứu Thế Đức Giêsu Ki tô để quay về với mối tình bất diệt Thiên Chúa và Mẹ Maria.

“Vì vậy đêm nay, dưới bầu trời bình yên như nguyệt bạch, anh sửa soạn một tâm hồn thật trong trắng như một người ngoan đạo dọn mình sám hối, tỉnh thức và cầu nguyện trắng đêm để dâng lên muôn kinh thơm tho ca ngợi Thiên Chúa”. (Nguyễn Bá Tín)

(Đêm Xuân cầu nguyện)

Hãy bay đi , bay lên cao nữa hỡi con phượng hoàng HMT, khổ đau chính là nhiên liệu đẩy chàng lên khung trời Thượng Thanh khí nơi không còn mùa Thu, mùa Đông mà chỉ là Mùa Xuân Vĩnh Cửu!

Ave Maria!

Kính mừng Maria !

Mẹ đã đưa chàng thi sĩ “đồng trinh"  từ Bến Mê đến Bến Phúc.

Noi gương chàng, xin Mẹ cũng “cho tình con nguyên vẹn tợ trăng rằm. Thơ trong trắng như một khối băng tâm” để sau con đường gió bụi trần gian, chúng con “con cháu Evà” không được là phượng hoàng tung cánh như chàng thì cũng là những con chim sẻ bay về Thiên cung để được đậu “Trên triều thiên ngời chói vạn hào quang” của Mẹ Hiền Maria.

 

http://www.dunglac.org/index.php?m=module3&v=detail&ib=104

http://www.dunglac.org/index.php?m=module3&v=detail&ib=105