Trước khi trở lại, đối với Phao-lô, Tin Mừng về Đức Ki-tô quả là một chuyện vô lý nhất, chưa từng nghe nói đến bao giờ. Làm thế nào mà một người có lý trí như Phao-lô lại có thể tin được ? Ông không thể chấp nhận. Nhảm nhí, vô lý. Ông không phải là một người ngu. Ông đã từng nghe nói đến nhiều tà thuyết. Ông đã từng là một môn sinh ở trường Kinh Thánh. Thầy của ông đã chẳng là những vị giáo sư hiểu biết tiếng tăm nhất đó sao ? Thầy Pha-ri-sêu Ga-ma-li-en chẳng hạn.

Phao-lô đã từng học cách phân biệt phải trái, điều hợp lý với điều vô lý, điều tin được với điều không thể tin được. Ông cũng đã biết nhiều về thần thoại Hy-lạp, nhưng đấy chỉ là thần thoại kia mà...
Không một người học thức nào lại không biết Dớtx (Zeus), A-pô-lô (Apollo): đó chỉ là những nhân vật tưởng tượng.
Mặt khác A-rít-xtốt (Aristote), Xô-crát (Socrate) là những vĩ nhân nhưng họ chỉ là con người mà thôi...
Thế còn câu chuyện điên đầu về Giê-su Na-da-rét?
Các người thất học ấy muốn gì đây?
Không ai phủ nhận Giê-su Na-da-rét là một người có thật. Ông ta sinh ra ở Bê-lem và lớn lên ở Na-da-rét: ai cũng biết. Đầu tiên, Giê-su lôi cuốn đám đông, chữa bệnh và làm một vài chuyện lạ... Phao-lô đã từng nghe nói như thế và ông không nghi ngờ gì cả. Bạn của ông trong Hội Đồng đã chứng kiến Giê-su làm phép lạ.
Dù sao thì Giê-su cũng không xuất thân từ một trường Kinh Thánh, ông ta chỉ là một người rao giảng nay đây, mai đó, với một lập trường riêng tư. Phao-lô có được nghe kể lại về những bài giảng của Giê-su, Phao-lô công nhận rằng Giê-su có kiến thức, hiểu biết sâu rộng. Dĩ nhiên những điều Giê-su nói đều có liên quan đến lề luật. Vâng, Giê-su biết rõ về Mô-sê, về các tiên tri. Giê-su có một lối nhìn vấn đề thật độc đáo và có uy quyền. Nhưng, chỉ có thế thôi...
Tuy nhiên, khi Giê-su bắt đầu gây rối, ông ta la lối, xua đuổi mọi người trong Đền Thờ thì ông ta đã đi quá xa rồi.
Ông ta lấy quyền gì?
Ai cho phép ông ta?
Dĩ nhiên, Cai-pha có lý khi đã xử tử ông ta. Phải công nhận rằng tử hình bằng thập giá thì hơi nặng tay đấy, nhưng Giê-su cứ tưởng mình là ai mới được chứ?...
Rồi, bây giờ xảy ra cái tin động trời là Giê-su đã sống lại. Môn đệ của ông ta loan báo rằng ông ta đã chết và đã sống lại. Có một tí gì hữu lý không chứ? Lẽ dĩ nhiên, là Biệt Phái, Phao-lô tin rằng người ta sẽ sống lại nhưng vào ngày tận thế kia chứ. Bụt thần thì có nhiều, nhưng Thiên Chúa của dân Do-thái thì chỉ có một. Phao-lô nhớ sách Đệ Nhị Luật:
"Ít-ra-en, này nghe đây, Chúa là Thiên Chúa, Chúa chúng ta là một Thiên Chúa duy nhất" (Đnl 6,4).
Còn Giê-su, ông ta chỉ là một người thợ mộc Do-thái, một người hiền lành, có uy quyền khi rao giảng. Ông ta có thể là một Ngôn Sứ là quá lắm rồi. Nhưng Giê-su cũng lại là một người gây rối.
Thật ra ông không phải là một người Do-thái đàng hoàng.
Ông ta cố tình không giữ việc kiêng cữ trong ngày Hưu Lễ.
Ông ta ít đến Nhà Thờ trong những năm cuối cùng,
Ông ta tự cho phép tha tội cho những loại người bất xứng,
Ông ta lại còn làm loạn trong Đền Thờ Giê-ru-sa-lem.
Không,
Đó không phải là lối sống của một người Do-thái đứng đắn!
Với tư cách là người có học, một người Pha-ri-sêu mộ đạo, Phao-lô tự hứa phải ra tay tiêu diệt bọn tà đạo này. Phao-lô không thể chấp nhận cứ như thế mãi được. Ông sẽ hành động để làm vinh danh Thiên Chúa của Ít-ra-en, Thiên Chúa chính danh và hằng sống, Thiên Chúa duy nhất và hay ghen. Phao-lô cương quyết đi đến nơi nào có tín hữu của Giê-su. Ông sẽ đưa họ ra nơi công nghị đối đáp với ông để xem họ sai lầm đến mức độ nào. Và nếu cần thì có thể giết họ luôn. Giết vài trăm người để cho đạo Ít-ra-en đứng vững thì cũng là một điều đáng làm.
Có một người đáng thương bị nhóm môn đệ Giê-su lung lạc dụ dỗ đến nỗi bị kết tội và đem ra ném đá cho chết. Phao-lô đã chứng kiến rất rõ và ông còn giữ áo cho họ rảnh tay ném đá. Nạn nhân ấy tên là Tê-pha-nô. Anh ta muốn giảng cho họ, cho giới Pha-ri-sêu, về lịch sử Do-thái.
Anh ta còn cả gan buộc tội họ: "Quân cứng cổ, lòng đá, tai điếc, các ngươi luôn đối nghịch với Thánh Thần. Cha ông các ngươi thế nào thì các ngươi cũng vậy, có tiên tri nào mà cha ông các ngươi không bắt bớ? Họ đã giết các người tiên báo về việc giáng thế của Đấng Công Chính. Và nay, các ngươi đã nộp và giết chết Người..." (Cv 7,51-53)
Như thế là quá lắm rồi! Tất cả bọn họ nghiến răng hăm dọa.
Nhưng Tê-pha-nô còn nói lời lộng ngôn này nữa:
"Tôi thấy Con Loài Người ngự đến bên hữu Thiên Chúa" (Cv 7, 56)
Nói như thế thì tha làm sao được!
Họ bèn lôi Tê-pha-nô ra ngoài thành mà ném đá.
Phao-lô đi theo, Phao-lô đứng nhìn và đồng tình...
Giờ đây, ông đang trên đường đi Đa-mát,
Ông vừa nhận lệnh từ Giê-ru-sa-lem
và hăng say vượt 250 cây số đến Đa-mát,
Ông mong muốn lôi ngay bọn tà đạo về Giê-ru-sa-lem...
Giê-su là Đấng Thiên Sai,
Giê-su sống lại từ cõi chết,
Giê-su ngự bên hữu Thiên Chúa .v.v...
Bọn tà đạo lại còn trích dẫn Kinh Thánh để chứng minh nữa chứ: "Người sẽ không thí bỏ hồn tôi nơi âm phủ, và không để Đấng Thánh của Người phải thấy mục nát" (Cv 2,27, trích dẫn Tv 16,10)
Đó, bọn tà đạo đã dám áp dụng câu ấy cho Giê-su. Đúng là bọn gian tà thì cái gì cũng gian được...
Thế rồi, bỗng dưng một luồng ánh sáng bao phủ lấy Phao-lô, làm ông ngã ngựa.
Ông không còn thấy gì nữa.
Rồi ông nghe có tiếng gọi ông:
"Sao-lê, Sao-lê, sao ngươi lại bắt bớ Ta ?".
Phao-lô hỏi lại:
"Thưa Ngài, Ngài là ai ?"
Tiếng nói lại âm vang: "Ta là Giê-su mà ngươi đang bách hại. Song, ngươi hãy chỗi dậy mà vào thành, ở đó người ta sẽ nói cho ngươi biết ngươi phải làm gì..." (Cv 9, 5-8).
Phao-lô đứng dậy, ông chớp mắt mà vẫn không thấy gì.
Ông được đưa về Đa-mát...
Ba ngày tròn, ông như kẻ bị mù,
Ba ngày tròn, ông sống lại giây phút lạ lùng vừa qua,
Ba ngày tròn, ông trở lại hồi tưởng điều ông đã gặp.
Ánh sáng ấy mạnh mẽ đến nỗi ông trở nên mù lòa...
Bây giờ thì ông đã thấy, đã gặp Đức Giê-su.
Đây là một sự kiện:
Người đã sống lại thật rồi,
Người thật là Đấng Thiên Sai,
Người là Đấng Phục Sinh,
Người đã lên Trời ngự bên hữu Thiên Chúa...
Điều này là một mầu nhiệm đến phi lý.
Nhưng, sự thật đúng là như vậy.
Tê-pha-nô đã nói thật mà Phao-lô lại điếc,
Tê-pha-nô quả là không điên khùng chút nào cả.
Phao-lô giờ đây mới ân hận làm sao,
Chính Phao-lô cũng đã thấy Con-Loài-Người kia thật tỏ tường,
Đây là sự thật không thể chối cãi...
Ba ngày sau, có một người Do-thái thuộc cộng đoàn mới, đã đến gõ cửa và bảo: "Sao-lê, người anh em, anh hãy nhìn thấy lại.”
Thế là phép lạ đã xảy ra, Phao-lô lại được thấy. Ông nhìn quanh ngỡ ngàng. Người Do-thái ấy tên là A-na-ni-a, ông ta nói tiếp: "Thiên Chúa của cha ông chúng ta, đã tiền định cho anh biết Thánh Ý Người và được thấy Đấng Công Chính và nghe tiếng xuất từ miệng Người, vì anh sẽ làm chứng tá cho Người trước mặt mọi người về các điều anh đã thấy và đã nghe" (Cv 13, 15).
Và Phao-lô đã chịu phép rửa bởi tay A-na-ni-a.
Phao-lô đã ghi khắc lời A-na-ni-a để sau này, trong hầu hết các lá thư của mình, ông đều nhắc lại: "Phao-lô, Tông Đồ của Đức Giê-su Ki-tô, bởi Ý Định của Thiên Chúa."
Phao-lô khởi đầu lá thư nào cũng bằng câu nói ấy.
Ông thực hành lời A-na-ni-a.
Ông đi làm chứng tá ngay tại Đa-mát.
Đa-mát là thành phố nơi ông định đến để tiêu diệt Đạo Chúa,
giờ đây, lại chính là nơi ông khởi công rao giảng đầu tiên.
Đây cũng là một bài học cho mỗi một chúng ta. Nếu chúng ta muốn trở nên một môn đệ nhiệt thành, chúng ta phải theo con đường Phao-lô. Chúng ta phải trực tiếp cảm nhận Thiên Chúa, gặp gỡ Thiên Chúa. Nhưng chúng ta cũng phải thi hành mệnh lệnh rõ ràng của Người qua môi miệng các vị đại diện của Người. Đó là mầu nhiệm Hội Thánh.
Thiên Chúa đã hiện ra, đã gặp gỡ Phao-lô, nhưng mệnh lệnh của Người vẫn được trao qua một người đại diện là A-na-ni-a...
Phao-lô rao giảng và làm chứng tại Đa-mát nhưng ông chỉ gây được sự ngạc nhiên chưng hửng nơi những người đến nghe. Ông hết sức tích cực nhưng không giúp đỡ thiết thực được cho ai.
Không ai nghe lời ông,
Không ai chấp nhận được niềm tin của ông.
Công trình của Thiên Chúa qua ông vẫn còn trở ngại.
Nếu Giu-đa không một sớm một chiều mà đi đến việc phản bội Chúa, thì Phao-lô cũng không thể một sớm một chiều trở thành vị Tông Đồ hữu hiệu. Nguồn ánh sáng trong ông và sự bất lực của chính mình làm ông suy nghĩ. Ông cần thời gian để tĩnh tâm, học hỏi và cầu nguyện. Thế là ông rời bỏ Đa-mát để sang vùng Ả-rập mà sống trong thanh vắng. Thầy của ông đã chuẩn bị 30 năm thì ông cũng phải chuẩn bị 3 năm (Gl 1,17).
Ba năm trời, Phao-lô nghiền ngẫm Thánh Kinh, đối chiếu trực tiếp với Thần Khí Chúa để hiểu rõ Tin Mừng. Phao-lô gọi Phúc Âm của Chúa là Phúc Âm của mình.
Và ba năm trời đã cho ông có được tâm tình của Chúa Ki-tô, đã đồng hóa ông với Đức Ki-tô đến nỗi ông phải tuyên bố: "Không phải tôi sống nhưng là chính Chúa Ki-tô sống trong tôi..." (Cl 2, 20)
Và suốt ba năm, trong bóng tối và thinh lặng, Phao-lô đã làm một điều duy nhất là: "Quên phía sau mà lao mình tới phía trước, tôi nhắm đích mà chạy đến giải thưởng của ơn kêu gọi từ trên cao, Thiên Chúa đã ban bố trong Đức Giê-su Ki-tô." (Cl 3,13-14)
Chúa Giê-su chuẩn bị 30 năm.
Phao-lô chuẩn bị 3 năm,
Còn chúng ta?
Trước khi hành động,
chúng ta rút vào bóng tối và thinh lặng bao lâu?
3 tháng?
3 tuần?
3 ngày?
hay 3 giờ?
Sau 3 năm chuẩn bị, Phao-lô lao mình tới phía trước,
Ông bỏ Ả-rập, về lại Đa-mát.
Giờ đây, ông đã chín chắn,
đã có Chúa,
đã hữu hiệu.
Chắc chắn ở Đa-mát, người ta không ngạc nhiên, chưng hửng.
Người ta bàn kế bắt giết ông!
Ông được chuyển qua tường thành mà thoát chết.
Ông về Giê-ru-sa-lem, định liên lạc với các môn đệ Chúa, nhưng các ông này vẫn còn e ngại Phao-lô, họ không tin Phao-lô đã thực sự là Tông Đồ của Chúa (Cv 9,20).
Đấy, suy tư, cầu nguyện 3 năm trời, để rồi bước ra
gặp đối phương là suýt bị giết,
gặp anh em thì lại bị nghi ngờ...
Đó là cái giá phải trả.
Và chính cái giá phải trả ấy mà Phao-lô biết mình đi đúng đường:
Con đường của Đức Ki-tô
chưa bao giờ là một con đường thoải mái thênh thang...
Cuối cùng, rồi Phao-lô cũng được chấp nhận,
Phao-lô được nghe thuật lại tường tận
về cuộc sống,
về cái chết,
và về sự sống lại của Đức Ki-tô.
Đủ hành trang, lý trí,
Đủ hành trang kiến thức,
Đủ hành trang tâm tình,
Phao-lô lên đường...
Ở đâu có thể đến là Phao-lô đến,
Ở đâu có người cần biết Tin Mừng là có Phao-lô:
An-ti-ô-khi-a, Xi-pri-ô, Lít-tra, Đéc-bê, Troa, Phi-líp,
A-thê-na, Thê-xa-lô-ni-ka, Cô-rin-tô, Ê-phê-xô,
trở lại Giê-ru-sa-lem, lên đường đi Rô-ma...
Người Do-thái, Hy-lạp, Rô-ma,
Người ngoại giáo, người tự do, kẻ nô lệ,
Ai ai cũng được ông đem Tin Mừng đến...
Sau không đầy một thế hệ, một biến cố nhỏ ở miền Giu-đê, mà một vài sử gia ghi lại vài hàng, đã trở nên đề tài tranh luận khắp Đế quốc Rô-ma.
Đấy là một cuộc cách mạng,
một cuộc cách mạng không đổ máu, mà nếu máu có đổ,
thì chỉ là máu của những người làm cách mạng.
Đây không phải là cách mạng
bằng Gươm Giáo nhưng là bằng Truyền giáo,
không phải bằng Sức Mạnh nhưng bằng Say Mê,
không phải bằng Vũ Lực nhưng bằng Vâng Lời Thánh Ý Chúa.
Cũng không phải một cuộc cách mạng trí thức,
cũng không phải để đưa ra những tư tưởng mới,
một ý thức hệ mới,
một triết thuyết mới, hay
một nếp sống mới.
Xét cho cùng,
cũng không phải là một cuộc cách mạng nữa...
Chỉ vỏn vẹn là Tin Mừng...
Ôi, mà một Tin đáng Mừng làm sao:
Thiên Chúa đã đến qua Đức Giê-su,
Người đã đến trên hành tinh này,
Người là Đấng Thiên Sai đã được hứa hẹn từ bao thế kỷ ,
Người là Sự Sống và là Sự Sống Lại...
Đây là một biến cố hàng đầu trên mọi biến cố.
Người đón nhận cái chết vì nết ăn thói ở của chúng ta,
Người đã từ trong cõi chết mà sống lại,
Người đã thắng được cái chết:
"Vì sự chết đã đến do một người
thì sự sống lại cũng do một người mà đến" (1Cr 15,21).
Vậy là Phao-lô đã hoàn toàn thay đổi.
Không ai gặp ông mà có thể quên được ông và Đức Tin của ông,
Chính Đức Tin này đã làm ông thay đổi.
Chân lý sống động của Đức Ki-tô là chân lý của ông.
Đức Ki-tô chính là cốt lỏi của Tin Mừng ông loan báo:
"Chúng tôi rao giảng một Đức Ki-tô bị đóng đinh" (1Cr 1,23).
Đối với Phao-lô,
Đức-Ki-tô-chịu-đóng-đinh cũng chính là Đức-Ki-tô-Phục-Sinh
Phao-lô không bao giờ tách rời Thập Giá khỏi Phục Sinh...
Đối với Phao-lô,
Ki-tô giáo là điểm hội tụ của mọi nghịch lý,
Tất cả chỉ là một:
Đau Khổ Và Vinh Quang,
Sự Chết Và Sự Sống,
Yếu Hèn Và Sức Mạnh,
Bé Mọn Và Vĩ Đại,
Đức Ki-tô Chịu Đóng Đinh Và Đức Ki-tô Phục Sinh...
"Nếu Đức Ki-tô đã không sống lại thì lời rao giảng của chúng tôi quả thật là hư không... Và việc anh em tin cũng là hư không... Nếu Đức Ki-tô không sống lại thì việc anh em tin cũng hão huyền... Nếu ta đặt mối hy vọng vào Đức Ki-tô vỏn vẹn lúc sinh thời này thôi thì ta quả là kẻ khốn nạn nhất trong toàn thiên hạ..." (1Cr 15,14.17.19).
Làm sao có thể nói hết về Phao-lô,
Hơn một nửa cuốn sách Tông Đồ Công Vụ đã nói về ông,
14 Thánh Thư do ông viết chiếm 85% số Thánh Thư trong Tân Ước,
Chừng đó quá đủ để nói lên tầm mức vĩ đại của Phao-lô:
Phao-lô là người mở mang Nước Chúa nhiều nhất,
Phao-lô là người có Đức Tin nóng bỏng,
Đức Ái ngọt lịm,
Đức Cậy sáng ngời.
Phao-lô là người đặt nền tảng giáo lý Giáo Hội,
Phao-lô là người không để kẻ khác ngủ yên.
Phao-lô đi đến đâu là ở đó có phản ứng mạnh,
Phaolo bị bắt bớ, hành hạ, cầm tù, săn đuổi, ném đá,
Phao-lô bị đánh đập, lăng nhục, chửi bới, xích xiềng...
Dường như ngay cả thiên nhiên cũng muốn chống lại ông:
Ba lần Phao-lô bị đắm tàu...
Câu chuyện về Phao-lô là một chuyện ly kỳ. Không có một thành phố nào Phao-lô đặt chân đến mà vẫn còn như cũ. Dĩ nhiên, không phải mọi người ở đó đều trở thành Ki-tô hữu, chỉ có một nhóm nhỏ, thật nhỏ thôi,
Nhưng vấn đề được đặt ra rất rõ ràng:
Hoặc là Tin Đức Ki-tô hoặc là chối bỏ Người.
Đức Ki-tô hoặc là Đường hoặc là một trở ngại...
Không có ai nghe Phao-lô xong mà lại có thể dửng dưng,
hoặc nhiệt thành đứng về phía ông
hoặc la ó chống lại ông.
Không có Nếu, không có Và, không có Nhưng,
chỉ có Hoặc mà thôi.
Quả thật, Phao-lô là người đã làm đảo lộn thế giới.
Tin Mừng ông loan báo gây tranh chấp trong đời sống mỗi người.
Nhưng, có thật là Phao-lô làm đảo lộn thế giới chăng?
Thế giới ở thời đại của Phao-lô (Thế kỷ thứ I) đã chẳng là một thế giới đảo lộn rồi đó sao? Chính Phao-lô là người dựng lại cái thế giới bị đảo lộn ấy. Trước đó, thế giới nội tâm đảo lộn của Phao-lô đã được Chúa dựng lại và Phao-lô đã tiếp tay dựng lại toàn bộ thế giới chung quanh mình. Những gì xảy ra ở thế kỷ thứ I, cũng sẽ diễn ra như vậy ở thế kỷ 20 này, nếu chúng ta chấp nhận theo chân Phao-lô để cho Chúa chiếm hữu.
Những ngày cuối đời, dù cho phải đi tù hết nơi này đến nơi nọ để rồi tử đạo tại Rô-ma, Phao-lô vẫn lạc quan, vui tươi, trong sáng, tin tưởng...
Vì sao lại được như vậy ?
Phao-lô đã thấy đêm tối,
nhưng cũng đã thấy ánh sáng.
Phao-lô cảm được sự yếu hèn của con người
nhưng cũng có kinh nghiệm về hồng ân của Chúa.
Phao-lô sống với cái chết
nhưng ông để cho sự sống đích thực tỏa chiếu trên mình.
"Mọi thời và khắp nơi, chúng tôi mang trong mình cuộc tử nạn của Đức Ki-tô, ngõ hầu Sự Sống của Đức Ki-tô được tỏ hiện nơi chúng tôi...Tôi cũng đã cùng chịu đóng đinh Thập Giá với Đức Ki-tô. Tôi sống, nhưng không phải tôi sống, nhưng chính Đức Ki-tô sống trong tôi. Đời sống của tôi lúc này ở trong thân xác, tôi sống nó trong lòng tin vào Con Thiên Chúa, Đấng đã yêu mến tôi và đã phó nộp mình vì tôi... Đối với tôi, sống là Đức Ki-tô và chết là một thắng lợi... vì tôi không muốn biết gì nữa, ngoài Đức Ki-tô bị đóng đinh trên Thập Giá..." (2Cr 4,10; Gl 2,20; Pl 1,21; 1Cr 2,2).
Và quả thật, Tông Đồ Phao-lô đã đem đời sống và cái chết của mình làm chứng điều ông nói. Theo truyền thống lưu lại, thì Phao-lô bị chém đầu ở ngoại thành Rô-ma, nơi có ngôi thánh đường Phao-lô hiện tại.
Tiến trình của cuộc sống muôn màu của Phao-lô mãi mãi vẫn thốt lên lời tuyên tín như một bài ca khải hoàn:
"Về phần tôi, tôi đã được dùng làm rượu tế lễ, giờ ra đi của tôi đã gần đến. Tôi đã chiến đấu trong một cuộc sống chính nghĩa, tôi đã chạy đến cuối đường, tôi đã giữ vững lòng tin...
Tôi xác quyết rằng những đau khổ đời này không đáng gì, so với vinh quang sẽ được thể hiện trên ta trong tương lai. Tạo vật hằng khẩn thiết chờ trông con cái Chúa được tuyên dương...
Thiên Chúa đã không tha cho Con của Người nhưng đã phó nộp Ngài vì chúng ta hết thảy, làm sao Người lại không gia ân vạn sự cho ta làm một với Ngài?
Ai có thể tách chúng ta ra khỏi Tình Yêu của Đức Ki-tô? Phải chăng là gian truân, bĩ cực, bắt bớ, đói khát, trần truồng, hiểm nguy, gươm giáo ư?
Vì tôi thâm tín rằng dù sự chết hay sự sống, dù thiên thần hay thiên phủ, dù hiện tại hay tương lai, hay quyền năng, dù chiều cao hay chiều sâu, hay bất cứ tạo vật nào khác,
Không có gì có thể tách chúng ta ra khỏi Tình Yêu Thiên Chúa, thể hiện cho chúng ta trong Đức Giê-su Ki-tô, Chúa chúng ta.." (2Tm 4, 6-8; Rm 8,18-20.32.35.38.39).