Theo độ tuổi, chức năng của các cơ quan đều giảm dần, cường độ trao đổi chất trong cơ thể cũng giảm dẫn đến việc thiếu hụt dinh dưỡng hấp thụ vào cơ thể. Một khi cơ thể bị thiếu hụt dinh dưỡng thì cũng giống như cây xanh thiếu nước, sẽ không thể khỏe khoắn được. Thế cho nên, dinh dưỡng chính là tiền đề cho một sức khỏe tốt.

 

Thiếu hụt dinh dưỡng ở người cao tuổi có ảnh hưởng rất lớn đến tình trạng sức khỏe nói chung và có thể đưa đến nghiêm trọng, nếu bị kéo dài. Thống kê cho thấy rằng có khoảng 1/3 số người cao tuổi bị thiếu các dinh dưỡng cần thiết trong bữa ăn hàng ngày… Nguyên nhân do ăn uống không điều độ, bỏ bữa hoặc không quan tâm đến chất lượng trong mỗi bữa ăn. Cũng có trường hợp, một số người cao tuổi bị chán ăn kéo dài thành quen. Ngoài ra, các bệnh về đường tiêu hóa cũng đóng vai trò quan trọng, nhất là bệnh về dạ dày, đại tràng… Hay một số bệnh về tâm thần như: bệnh trầm cảm mạn tính, sa sút trí tuệ cũng ảnh hưởng rất lớn đến quá trình ăn uống, khả năng hoạt động của hệ tiêu hóa và khả năng hấp thụ dưỡng chất ở người cao tuổi.

Cũng có một số trường hợp người cao tuổi bị thiếu chất do kiêng khem quá mức cần thiết, không dám ăn bất kỳ một loại thực phẩm nào, ngay cả cá hoặc sữa là loại thực phẩm rất cần cho nhu cầu dinh dưỡng hằng ngày ở mọi lứa tuổi, họ cũng kiêng không ăn. Điều này phần nhiều xảy ra do người cao tuổi thiếu hiểu biết về dinh dưỡng, cứ nghĩ rằng ít ăn uống những thực phẩm lạ thì ít có nguy cơ bị bệnh. Nhưng trái lại, kiêng cữ quá mức dẫn đến cơ thể thiếu các dưỡng chất cần thiết, thì lại càng làm cho sức khỏe sa sút hơn.

Hầu hết người người cao tuổi có thể tự phát hiện thấy mình gặp phải các vấn đề sau: sụt cân, quần áo thấy tự nhiên rộng ra, các bắp thịt thấy mềm nhũn, không được rắn như trước đây… đó chính là biểu hiện dễ thấy nhất khi cơ thể bị thiếu hụt dưỡng chất. Tuy vậy, đối với một số người cao tuổi, do thiếu chất lâu ngày nên đã có ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, cho nên tự bản thân người đó không biết mình đang mắc bệnh gì, chỉ có cảm giác sức khỏe sa sút từng ngày. Trong trường hợp này, thì những thành viên trong gia đình cũng có thể nhận biết được như: thấy kém dần sự minh mẫn, hay quên, hay kêu mệt mỏi, chán ăn, ăn không ngon miệng, hay cáu gắt vô cớ…

Ăn uống khoa học để bổ sung đầy đủ dưỡng chất, chính là nguồn năng lượng cần thiết cho sức khỏe người cao tuổi và giúp phòng tránh các biến cố tuổi già vô cùng hiệu quả. Để làm được điều này, không chỉ cần vào sự nỗ lực của người cao tuổi, mà còn rất cần sự quan tâm, động viên của các thành viên khác trong gia đình là hết sức quan trọng: phải tính toán làm thế nào, để chuẩn bị cho người cao tuổi có bữa ăn đúng giờ, ngoài ra nên động viên, nhắc nhở để người cao tuổi chịu khó ăn, tránh hiện tượng chán ăn, lười ăn, bỏ bữa.

1. Nếu các bữa chính mà người cao tuổi ăn chưa đủ số lượng, thì có thể tạo điều kiện cho họ ăn thêm các bữa phụ vào khoảng 9 giờ sáng và khoảng 3 giờ chiều. (Sữa là một trong những lựa chọn tốt cho các bữa ăn phụ của người cao tuổi).

2. Nên ăn thêm các loại quả sau bữa ăn (tráng miệng) như: cam, quít, chuối, bưởi… và nên ăn nhiều rau. Rau vừa cung cấp các loại sinh tố, vừa cung cấp chất xơ ngăn ngừa táo bón…

3. Để tránh hiện tượng chán ăn, ăn không ngon miệng, nếu không bị các bệnh về tim mạch, dạ dày, đại tràng và có điều kiện kinh tế, thì có thể uống một ít rượu vang đỏ trước lúc ăn để khai vị (kích thích ăn uống ngon miệng).

4. Trọng tâm của việc bổ sung dinh dưỡng là làm sao người cao tuổi ăn được, tiêu hóa được, vì vậy thức ăn phải mềm dễ nhai, dễ nuốt nhưng không nên xay nhuyễn vì sẽ làm giảm mùi vị thường có của thức ăn.

5. Người cao tuổi cũng nên hạn chế ăn mỡ động vật, lòng đỏ trứng hoặc các loại phủ tạng như: gan, tim, lòng, cật (thận) và rất nên ăn cá thay cho ăn thịt. Các loại đạm thực vật cũng nên ăn xen vào trong các bữa ăn chính, như đậu phụ và các loại đậu khác.

6. Đặc biệt, nên lưu ý việc người cao tuổi cần tạo thói quen uống sữa, để bổ sung vào khẩu ăn hàng ngày, vừa là nguồn cung cấp dinh dưỡng cân đối, vừa có canxi để phòng ngừa bệnh loãng xương… Thường xuyên uống từ 2-3 cốc sữa một ngày nhưng khuyến cáo uống rải đều nhiều lần trong ngày, mỗi lần 100-120ml.

7. Ngoài ra, người cao tuổi nên vận động cơ thể hàng ngày để máu lưu thông, làm các cơ quan trong cơ thể hoạt động nhịp nhàng, từ đó sẽ ăn uống ngon miệng, hấp thu tốt.

8. Nếu có biểu hiện chán ăn đột ngột, gia đình nên tìm hiểu nguyên nhân để từ từ khắc phục triệt để, tránh đợi đến lúc chuyển thành “bệnh” thì rất khó khắc phục.

PGS.TS. BÙI KHẮC HẬU