Rebecca Woolf, một blogger tại Los Angeles, hay chia sẻ các bài viết của mình như một cánh cửa giới thiệu cuộc sống gia đình của mình đến với mọi người. Thông thường, cô chụp và đăng rất nhiều hình của bốn đứa con của mình. Cô nói rằng mình đã chụp hàng ngàn tấm hình khác nhau từ khi đứa con đầu lòng của cô ra đời. Cô cũng nhớ khoảnh khắc khi cô chợt nhận ra mình bị cuốn vào vòng xoáy ký ức số ra sao.

 

"Tôi nhớ mình đang đi trong công viên, tôi nhìn xung quanh… và thấy mọi người ai cũng chăm chăm dùng điện thoại… nhưng họ không chụp hình, họ chỉ cầm như đang chụp mà thôi”, cô nhớ lại.

 

"Cảm giác của tôi như ‘Trời, nó trông như thế này sao?’. Ngay cả khi nếu đó là máy chụp hình thì đó vẫn là cách mọi người nhìn mình sao?... Liệu mai này các con tôi có nghĩ về tôi như một người suốt ngày chỉ đứng đằng sau chiếc máy ảnh không?”

 

Hiện tại, Woolf vẫn hay chụp hình, nhưng cô cố không để chiếc máy ảnh xen vào ngay giữa những khoành khắc quan trọng.

 

Vậy việc cha mẹ chụp hàng trăm tấm ảnh – từ một chiếc răng con cho tới từng giai đoạn tập đi… vệ sinh – sẽ ảnh hưởng như thế nào tới trí nhớ của con trẻ?

Maryanne Garry, giáo sư tâm lý tại ĐH Victoria ở Wellington, New Zealand, đang cố gắng tìm lời giải đáp cho câu hỏi này. Hàng năm trời, bà đã nghiên cứu tác động của việc chụp ảnh lên ký ức tuổi thơ của chúng ta.

"Tôi nghĩ rằng vấn đề nằm ở chỗ mọi người đang mất dần sự hiện diện của mình chính trong khoảnh khắc đó”, bà cho biết.

Những cha mẹ đang chụp hình trong công viên thực chất đang ít chú ý đến khoảnh khắc đó hơn, bởi lẽ họ phải chú tâm vào hành động chụp hình.

“Họ sẽ có hàng ngàn tấm hình, rồi họ sẽ vứt nó vào xó xỉnh nào đấy và chẳng xem lại chúng là bao, lý do là quá khó để đánh dấu và sắp xếp tất cả những tấm hình đó. Đối với tôi, đó có vẻ như là một sự mất mát”.

Đó không chỉ là mất mát với cha mẹ mà còn là với con cái.

 

“Nếu cha mẹ từ bỏ một phần vai trò là người lưu giữ ký ức cho con cái, họ cũng đang từ bỏ vai trò là một trong những người chủ yếu giúp con cái học cách chia sẻ về những trải nghiệm của mình,” bà cho biết.

Giả thuyết về vấn đề này đã khiến tâm lý gia Linda Henkel phải suy nghĩ rất nhiều. Cha của cô là một nhà nhiếp ảnh và cô muốn tìm hiểu cách thức hình ảnh định hình ký ức của chúng ta ra sao.

 

Henkel là nhà nghiên cứu về trí nhớ của con người tại ĐH Fairfield, Connecticut. Cô tiến hành thực nghiệm bằng cách đưa một nhóm sinh viên đến bảo tàng nghệ thuật của trường. Các sinh viên sẽ quan sát một số các tác phẩm và chụp hình một số khác. Sau đó, họ sẽ làm một trắc nghiệm về trí nhớ khi về lại phòng thực nghiệm.

Henkel nhận thấy hiện tượng mà cô gọi là “hiệu ứng khiếm khuyết do chụp hình”.

"Thực chất các nghiệm thể ghi nhớ ít hơn và kém chi tiết hơn những đối tượng mà họ chụp hình. Ví dụ, cánh tay của pho tượng có vị trí như thế nào, bức tượng đội gì trên đầu. Họ sẽ ít nhớ các chi tiết hơn nếu họ chụp hình các tác phẩm so với khi họ chỉ nhìn chúng”, cô nói.

Henkel cho rằng trí nhớ của sinh viên bị tác động do họ phụ thuộc vào sự hỗ trợ ghi nhớ từ bên ngoài, điều này có nghĩa là trong tiềm thức, họ tin rằng máy ảnh sẽ ghi nhớ chi tiết giùm họ.

"Ngay khi bạn bấm nút chụp chính là lúc bạn gửi trí nhớ của mình cho bên ngoài. Mỗi khi chúng ta… tin vào những thiết bị ghi nhớ bên ngoài, chúng ta đang lấy đi một loại xử lý nhận thức tinh thần có thể giúp chúng ta thật sự tự mình ghi nhớ những ký ức đó.”

Henkel cho rằng việc nghĩ chụp ảnh như một cách ghi nhớ cũng là sai lầm. Hình ảnh sẽ vẫn như vậy mỗi khi bạn xem lại nhưng ký ức thì sẽ thay đổi theo thời gian. Henkel liên hệ tới việc sử dụng hình ảnh để ghi nhớ thời phổ thông.

"Mỗi lần tôi nhớ lại thời phổ thông, tôi thường tô vẽ và thay đổi những ký ức của mình tuỳ thuộc vào cách nhìn của bản thân lúc hiện tại – tuỳ vào những tư tưởng mới tôi có hay những điều mà tôi học được sau này. Trí nhớ của con người có tính năng động hơn hình ảnh rất nhiều.”

Tuy vậy, Henkel vẫn không muốn mọi người ngưng chụp ảnh. Đó vẫn là công cụ hữu dụng đem lại những “manh mối gợi nhớ phong phú” cho tương lai. Thay vào đó, cô mong mọi người có thể định tâm bản thân nhiều hơn mỗi khi chụp ảnh.

 

"Công nghệ mới sẽ không thực hiện chức năng lưu giữ trí nhớ nếu bạn không tiến thêm một bước, thật sự nhìn vào những bức hình và khơi dậy những ký ức trong chúng.”

 

Link: http://www.npr.org/2014/05/22/314592247/overexposed-camera-phones-could-be-washing-out-our-memories

Dịch: Hành Lang Tâm Lý